Drewniane i szachulcowe kościoły na Dolnym Śląsku.
Na terenie Dolnego Ślaska wśród kościołów o konstrukcji drewnianej dominują kościoły o konstrukcji słupowo-ryglowej czyli szachulcowe lub z muru pruskiego. Do dzisiejszych czasów przetrwało 18 kościołów drewnianych i 30 o konstrukcji ryglowej. Największy drewniany kościół znajduje się w Trzebicku na północ od Milicza przy granicy z Wielkopolską. Jest to kościół barokowy wybudowany w 1672 roku i zachowany do dzisiejszych czasów w prawie niezmienionym kształcie.
Z kolei w Świdnicy i Jaworze znajdują się dwa szachulcowe kościoły pokoju wybudowane przez ewangelików w II połowie XVII wieku na budowę których musiał wyrazić zgodę katolicki cesarz Ferdynand III Habsburg w wyniku pokoju westfalskiego zawartego w 1648 roku i kończącego wojnę trzydziestoletnią. Budowa tych kościołów była obwarowana kilkoma ograniczeniami. Kościoły musiały być zbudowane w ciągu jednego roku z nietrwałych materiałów takich jak drewno, glina, słoma i piasek. Nie mogły mieć dzwonów i nie mogła przy nich powstać szkoła parafialna. Musiały także znajdować się poza murami miasta na odległość strzału armatniego. Powstały wtedy trzy takie kościoły, niestety ten trzeci w Głogowie nie przetrwał do naszych czasów. Oba kościoły w Świdnicy i Jaworze wpisane są na listę UNESCO.
Warto też zobaczyć kościół łaski w Miliczu zbudowany z muru pruskiego po zawarciu ugody altransztadzkiej z 1707 na mocy której cesarz Józef I Habsburg musiał zwrócić śląskim protestantom 121 kościołów oraz zezwolić na budowę kolejnych sześciu świątyń zwanych kościołami łaski.
Najstarszym drewnianym kościołem na Dolnym Śląsku i zarazem w Polsce jest Świątynia Wang w Karpaczu. Jest to ewangelicki kościół który został przeniesiony do Karpacza w 1842 z miejscowości Vang, leżącej nad jeziorem Vangsmjøsa w południowej Norwegii. Kościół został zbudowany z sosnowych bali na przełomie XII i XIII wieku. Jest to kościół o konstrukcji słupowej lub inaczej klepkowy, w Norwegi noszący nazwę stavkirke.
Kościoły w całości zbudowane z drewna występują przeważnie w górach, a więc w Kotlinie Kłodzkiej i w okolicach Wałbrzycha. Kilka znajdziemy także w powiecie oleśnickim w okolicach Twardogóry i Sycowa.
Drewniane kościoły w województwie dolnośląskim
Bagno (1934/1984), pow. trzebnicki (kaplica w parku przyklasztornym)
Chełstów (1650 – 1660), pow. oleśnicki
Dziesławice (1667 – 1670), pow. oleśnicki
Grabowo Małe (druga połowa XVIII wieku), pow. oleśnicki
Grzmiąca (XVI wiek), pow. wałbrzyski
Kamieńczyk (1710), pow. kłodzki
Karpacz (XII/XIII wiek), pow. jeleniogórski (Świątynia Wang)
Kłodzko (początek XX wieku), pow. kłodzki (kaplica cmentarna)
Kromnów (XVI wiek), pow. jeleniogórski
Kuźniczysko (XVIII wiek), pow. trzebnicki
Międzygórze (1740 – 1742), pow. kłodzki
Nowa Bystrzyca (1726), pow. kłodzki
Rybnica Leśna (1557), pow. wałbrzyski
Sierpnica (1548 – 1564), pow. wałbrzyski
Szczodrów (1585), pow. oleśnicki
Święty Marek (1660), pow. oleśnicki
Trzebicko (1672), pow. milicki
Wrocław (XVII wiek), pow. wrocławski (Park Szczytnicki)
Zalesie (1717), pow. kłodzki
Złotów (1754), pow. trzebnicki
Kościoły szachulcowe i z muru pruskiego
Boguszyce (1712 – 1714), pow. oleśnicki
Bystrzyca Oławska (XVIII wiek), pow. oławski
Godzięcin (1583), pow. wołowski
Jawor (1654 – 1655), pow. jaworski, (Kościół pokoju, UNESCO)
Jelcz-Laskowice (1660), pow. oławski
Koniowo (1764), pow. trzebnicki
Lubin (1683), pow. lubiński (kościół cmentarny)
Łomnica (1748), pow. karkonoski (ewangelicki dom modlitwy, przeniesiony z Rząśnika i zrekonstruowany w 2020 r.)
Marszowice (XVIII wiek), pow. oławski
Milicz (1709 – 1714), pow. milicki, (kościół łaski)
Minkowice Oławskie (1716), pow. oławski
Pawłów Trzebnicki (1707), pow. trzebnicki
Pogorzeliska (1654 – 1676), pow. polkowicki
Postolin (1898), pow. milicki
Rościsławice (1557 – 1590), pow. trzebnicki
Sułów (1731 – 1734), pow. milicki (kościół cmentarny)
Sułów (1765 – 1767), pow. milicki
Sułów Wielki (1617), pow. górowski
Świdnica (1652 – 1654), pow. swidnicki, (Kościół pokoju, UNESCO)
Trzmielów (1656 – 1659), pow. polkowicki
Twardogóra (1877 – 1879), pow. oleśnicki
Tymowa (1708 – 1709), pow. lubiński
Wałbrzych Sobięcin (1908 – 1910), pow. wałbrzyski
Wierzbowa (1756), pow. bolesławiecki
Wierzchowice (1769 – 1773), pow. milicki
Wrocław Dąbie (1919), pow. wrocławski
Wrocław Pracze (1644 – 1648), pow. wrocławski
Wrocław Swojczyce (1537), pow. wrocławski
Żelazny Most (1664), pow. polkowicki
Żerniki Wrocławskie (1923), pow. wrocławski
